Cao Lương Khương
- Cao lương khương đặc trị trong những bệnh Đau dạ dày, nôn mửa do Tỳ Vị hư hàn.
Tên khoa học: Rhizoma Alpiniae Officinarum
Vị thuốc Cao lương khương là thân rễ (củ) của cây Riềng, còn gọi Riềng ấm, Riềng núi, Tiểu lương khương, Lương khương.
Giới thiệu: Cây thảo cao cỡ 1-2m. Thân rễ mọc bò ngang, dài hình trụ, đường kính tới 2 cm, màu đỏ nâu, phủ nhiều vẩy, chia thành nhiều đốt không đều nhau, màu trắng nhạt. Lá không cuống, sáng bóng, hình mũi mác hẹp, hai đầu nhọn, dài.
Cụm hoa hình chùy, mọc ở ngọn, thẳng, có lông mềm, dài chừng 10cm. Hoa mọc sít nhau, có lá bắc nhỏ, đính trên những gờ nổi ngắn. Đài hình ống, có lông. Tràng có ống ngắn có lông cả hai mặt. Cánh môi trắng có rạch màu đỏ rượu vang, hình trái soan. Quả hình cầu, có lông. Cây có hoa từ tháng 11 đầu tháng 1.
Ở nước ta, cây Riềng được trồng hoặc mọc hoang khắp nơi.
Thu hái, sơ chế: Chọn thân rễ (củ) vào giữa tháng 2-3. Đào thân rễ, rửa sạch, cắt bỏ lá và rễ con, cắt từng đoạn 4-6cm, phơi khô, (có khi đồ qua mới phơi khô). Khi dùng ngâm mềm, xắt lát phơi khô dùng vào thuốc thang.
Mô tả dược liệu: Thân rễ Riềng núi hình viên chùy, tẻ nhánh thô, khoảng 9-15mm. vỏ ngoài màu nâu đỏ, có vòng ngang hình dợn sóng, hình thành bởi lá thoái hóa, vùng đỉnh thường có vết thân, mặt hông và mặt bụng có vết rễ ít, chất cứng bền khó gãy, mặt cắt màu vàng đỏ, chất xơ, hơi có mùi thơm đặc biệt. Loại có mùi thơm nhẹ, không xốp. Từng đoạn khô, già màu vàng nâu, không mốc mọt là tốt.
Tính vị: Vị cay, tính nhiệt
Quy kinh: Vào kinh tỳ, vị
Tác dụng: Ôn Vị, tán hàn, chỉ thống, tiêu thực, dùng làm thuốc kiện Vị.
Chủ trị: Đau dạ dày, nôn mửa do Tỳ Vị hư hàn.
Liều dùng: Dùng từ 1-9g.
Thành phần hóa học: Trong rễ củ riềng có 0,5 - 1,5% tinh dầu. Thành phần có carineole, methyl cinnamate, eugenol, pinene, cadimene, galangin, kaempferide, kaempferol, quercetin, Isorhamnetin, galangol.
Kiêng kỵ: Mửa do nhiệt thịnh, vị hỏa. Hoắc loạn do thương thử, ỉa chảy do hỏa nhiệt đau do tim hư cấm dùng.
Bảo quản: Để nơi khô ráo, phơi nhẹ để khỏi mất tinh dầu.
Vị thuốc Cao lương khương là thân rễ (củ) của cây Riềng, còn gọi Riềng ấm, Riềng núi, Tiểu lương khương, Lương khương.
Giới thiệu: Cây thảo cao cỡ 1-2m. Thân rễ mọc bò ngang, dài hình trụ, đường kính tới 2 cm, màu đỏ nâu, phủ nhiều vẩy, chia thành nhiều đốt không đều nhau, màu trắng nhạt. Lá không cuống, sáng bóng, hình mũi mác hẹp, hai đầu nhọn, dài.
Cụm hoa hình chùy, mọc ở ngọn, thẳng, có lông mềm, dài chừng 10cm. Hoa mọc sít nhau, có lá bắc nhỏ, đính trên những gờ nổi ngắn. Đài hình ống, có lông. Tràng có ống ngắn có lông cả hai mặt. Cánh môi trắng có rạch màu đỏ rượu vang, hình trái soan. Quả hình cầu, có lông. Cây có hoa từ tháng 11 đầu tháng 1.
Ở nước ta, cây Riềng được trồng hoặc mọc hoang khắp nơi.
Thu hái, sơ chế: Chọn thân rễ (củ) vào giữa tháng 2-3. Đào thân rễ, rửa sạch, cắt bỏ lá và rễ con, cắt từng đoạn 4-6cm, phơi khô, (có khi đồ qua mới phơi khô). Khi dùng ngâm mềm, xắt lát phơi khô dùng vào thuốc thang.
Mô tả dược liệu: Thân rễ Riềng núi hình viên chùy, tẻ nhánh thô, khoảng 9-15mm. vỏ ngoài màu nâu đỏ, có vòng ngang hình dợn sóng, hình thành bởi lá thoái hóa, vùng đỉnh thường có vết thân, mặt hông và mặt bụng có vết rễ ít, chất cứng bền khó gãy, mặt cắt màu vàng đỏ, chất xơ, hơi có mùi thơm đặc biệt. Loại có mùi thơm nhẹ, không xốp. Từng đoạn khô, già màu vàng nâu, không mốc mọt là tốt.
Tính vị: Vị cay, tính nhiệt
Quy kinh: Vào kinh tỳ, vị
Tác dụng: Ôn Vị, tán hàn, chỉ thống, tiêu thực, dùng làm thuốc kiện Vị.
Chủ trị: Đau dạ dày, nôn mửa do Tỳ Vị hư hàn.
Liều dùng: Dùng từ 1-9g.
Thành phần hóa học: Trong rễ củ riềng có 0,5 - 1,5% tinh dầu. Thành phần có carineole, methyl cinnamate, eugenol, pinene, cadimene, galangin, kaempferide, kaempferol, quercetin, Isorhamnetin, galangol.
Kiêng kỵ: Mửa do nhiệt thịnh, vị hỏa. Hoắc loạn do thương thử, ỉa chảy do hỏa nhiệt đau do tim hư cấm dùng.
Bảo quản: Để nơi khô ráo, phơi nhẹ để khỏi mất tinh dầu.
