Đại Hồi
- Dùng chữa đau bụng, ăn không tiêu, nôn mửa, bụng đầy trướng, thấp khớp và làm thuốc gây trung tiện, lợi sữa, chữa ngộ độc thức ăn
Tên gọi khác: Bát giác hồi hương, hồi sao
Tên khoa học: Illicium verum Hook.f. - Illiciaceae
Giới thiệu: Cây gỗ, cao 6- 10m. Cành dễ gãy, vỏ nhẵn. Lá thường tụ tập ở những mấu như mọc vòng; phiến lá nguyên, dày, cứng, nhẵn bóng. Hoa màu hồng, mọc riêng lẻ ở kẽ lá. Quả cấu tạo bởi 8 đại, có khi hơn, xếp thành hình sao, mỗi đại có 1 hạt. Toàn cây, nhất là quả có mùi thơm và vị nóng. Hoa: Tháng 5- 6; Quả: Tháng 7- 9.
Cây Hồi có ở một số tỉnh miền núi phía bắc nước ta, chủ yếu ở Lạng sơn.
Thu hái, sơ chế: Thu hái vào mùa thu, tháng 7-9 (hồi mùa) và 11-12 (hồi chiêm). Đem tách quả ra từng mảnh, bỏ hạt, rửa sạch, phơi trong mát cho khô, tránh làm gãy cánh. Để nguyên dùng hoặc cất lấy tinh dầu. Khi dùng tẩm rượu sao (cách giấy) hoặc tẩm nước muối sao qua (cách giấy). Lá thu hái quanh năm, dùng tươi.
Trên thị trường người ta chia Hồi làm 3 loại:
Loại 1: có 8 cánh to đều nhau, màu nâu đỏ (hồi đại hồng).
Loại 2: có 1 cánh lép, màu nâu đen.
Loại 3: có 3 cánh trở lên bị lép, màu nâu đen.
Loại hồi xô gồm lẫn lộn cả 3 loại trên.
Tính vị: Vị cay, ngọt, tính ôn
Quy kinh: Vào kinh Can, Thận, Tỳ.
Thành phần hóa học: 5 - 8% chất tinh dầu, phellandrene, safrole, terpineol…
Công năng: Trừ hàn, kiện tỳ, khai vị, tiêu thực; sát trùng, kích thích tiêu hóa, lợi sữa, chỉ ẩu (chống nôn mửa).
Công dụng và liều dùng: Dùng chữa đau bụng, ăn không tiêu, nôn mửa, bụng đầy trướng, thấp khớp và làm thuốc gây trung tiện, lợi sữa, chữa ngộ độc thức ăn. Ngày dùng 1-4g quả dạng thuốc bột hoặc 4-8g thuốc sắc, hãm. Dùng ngoài quả ngâm rượu xoa bóp chữa đau nhức khớp xương. Lá hồi dùng trị rắn cắn (nhai nuốt nước, lấy bã đắp).
Tinh dầu hồi cũng có tác dụng kích thích, làm dễ tiêu, chống co giật, ức chế sự lên men ruột, gây trung tiện, long đờm và lợi tiểu nhẹ, được dùng chữa đau bụng; là thành phần của thuóc ngậm chữa ho và là thuốc xoa bóp chữa thấp khớp, thuốc chữa đau tai, sát khuẩn, trị bệnh nấm da và ghẻ. Còn dùng làm thuốc diệt rận, rệp và là thành phần của thuốc bơm trừ sâu bọ cho gia súc.
Kiêng kỵ: Những người âm hư, hỏa vượng không dùng được.
Ghi chú: Cây Hồi núi (Illicium griffithii Hook. et Thoms.) cho loại quả nhiều đại hơn. Tinh dầu Hồi núi thoảng mùi hạt tiêu. Trong Hồi núi có chất độc nên không dùng.
Tên khoa học: Illicium verum Hook.f. - Illiciaceae
Giới thiệu: Cây gỗ, cao 6- 10m. Cành dễ gãy, vỏ nhẵn. Lá thường tụ tập ở những mấu như mọc vòng; phiến lá nguyên, dày, cứng, nhẵn bóng. Hoa màu hồng, mọc riêng lẻ ở kẽ lá. Quả cấu tạo bởi 8 đại, có khi hơn, xếp thành hình sao, mỗi đại có 1 hạt. Toàn cây, nhất là quả có mùi thơm và vị nóng. Hoa: Tháng 5- 6; Quả: Tháng 7- 9.
Cây Hồi có ở một số tỉnh miền núi phía bắc nước ta, chủ yếu ở Lạng sơn.
Thu hái, sơ chế: Thu hái vào mùa thu, tháng 7-9 (hồi mùa) và 11-12 (hồi chiêm). Đem tách quả ra từng mảnh, bỏ hạt, rửa sạch, phơi trong mát cho khô, tránh làm gãy cánh. Để nguyên dùng hoặc cất lấy tinh dầu. Khi dùng tẩm rượu sao (cách giấy) hoặc tẩm nước muối sao qua (cách giấy). Lá thu hái quanh năm, dùng tươi.
Trên thị trường người ta chia Hồi làm 3 loại:
Loại 1: có 8 cánh to đều nhau, màu nâu đỏ (hồi đại hồng).
Loại 2: có 1 cánh lép, màu nâu đen.
Loại 3: có 3 cánh trở lên bị lép, màu nâu đen.
Loại hồi xô gồm lẫn lộn cả 3 loại trên.
Tính vị: Vị cay, ngọt, tính ôn
Quy kinh: Vào kinh Can, Thận, Tỳ.
Thành phần hóa học: 5 - 8% chất tinh dầu, phellandrene, safrole, terpineol…
Công năng: Trừ hàn, kiện tỳ, khai vị, tiêu thực; sát trùng, kích thích tiêu hóa, lợi sữa, chỉ ẩu (chống nôn mửa).
Công dụng và liều dùng: Dùng chữa đau bụng, ăn không tiêu, nôn mửa, bụng đầy trướng, thấp khớp và làm thuốc gây trung tiện, lợi sữa, chữa ngộ độc thức ăn. Ngày dùng 1-4g quả dạng thuốc bột hoặc 4-8g thuốc sắc, hãm. Dùng ngoài quả ngâm rượu xoa bóp chữa đau nhức khớp xương. Lá hồi dùng trị rắn cắn (nhai nuốt nước, lấy bã đắp).
Tinh dầu hồi cũng có tác dụng kích thích, làm dễ tiêu, chống co giật, ức chế sự lên men ruột, gây trung tiện, long đờm và lợi tiểu nhẹ, được dùng chữa đau bụng; là thành phần của thuóc ngậm chữa ho và là thuốc xoa bóp chữa thấp khớp, thuốc chữa đau tai, sát khuẩn, trị bệnh nấm da và ghẻ. Còn dùng làm thuốc diệt rận, rệp và là thành phần của thuốc bơm trừ sâu bọ cho gia súc.
Kiêng kỵ: Những người âm hư, hỏa vượng không dùng được.
Ghi chú: Cây Hồi núi (Illicium griffithii Hook. et Thoms.) cho loại quả nhiều đại hơn. Tinh dầu Hồi núi thoảng mùi hạt tiêu. Trong Hồi núi có chất độc nên không dùng.
