Vài năm gần đây đã xảy ra những vụ ngộ độc thương tâm, nhiều trẻ em nguy kịch, suy đa tạng và có một số trẻ không may tử vong do ăn loại quả rừng có tên là hồng châu.
Nhận biết cây, quả hồng châu
Cây hồng châu có tên khoa học (Capparis versicolor Griff), họ Màn màn (Capparaceae). Loại quả này còn có tên gọi theo địa phương khác là: cây rom, cây mề gà, cây khua mật, cây móc quạ, chi pản sloa. Cây hồng châu thường mọc ở khu vực núi đá, thuộc dạng cây dây leo, vỏ thân cây màu xanh nhạt, có gai nhọn, cứng. Lá cây to dài gần bằng 2 ngón tay người lớn, màu của lá xanh đậm.
Quả hồng châu tròn to bằng quả trứng gà, vỏ nhẵn mượt không có lông, quả non vỏ màu xanh nhạt, khi quả chín vỏ có màu tím và hơi mềm, bửa vào trong có lớp vỏ màu hồng, mỗi quả có từ 4 - 6 hạt, các hạt có một lớp cùi màu trắng đục, nhiều nước và mềm bao bọc, bên trong cùi có một hạt to bằng hạt ngô có màu tím và hơi dẹt. Quả chín vào thời gian tháng 6 đến tháng 8 hàng năm.
Quả hồng châu có chứa độc tố alkaloid.
Độc tố của quả hồng châu là alkaloid, chứa chính trong nhân hạt. Độc tính của chúng tác động chủ yếu lên tế bào cơ tim và gây phù phổi cấp dẫn tới suy hô hấp, trụy tim mạch.
Alkaloid là một loại độc tố nguy hiểm, là những hợp chất hữu cơ có chứa dị vòng nitơ, có tính bazơ, thường gặp ở trong nhiều loài thực vật ; đôi khi còn tìm thấy trong một vài loài động vật. Alkaloid có hoạt tính sinh lý rất cao đối với cơ thể con người và động vật, nhất là đối với hệ thần kinh. Một lượng nhỏ alkaloid đủ chất độc gây chết người.
Tuyệt đối không ăn các loại quả rừng lạ
Tình trạng ngộ độc quả hồng châu đã xảy ra nhiều vụ trên địa bàn tỉnh Hà Giang và một số tỉnh miền núi. Có nhiều trường hợp đã tử vong do ngộ độc loại quả rừng này, do đó BS. Nguyễn Quốc Dũng khuyến cáo, chính quyền địa phương, nhà trường cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa tuyệt đối không ăn các loại quả, cây rừng không biết rõ. Điều quan trọng nữa là người dân không được chủ quan, cần lưu ý phát hiện sớm các dấu hiệu ngộ độc và đưa ngay nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời.
Cần lưu ý là không chỉ trẻ em vùng cao mới có nguy cơ ngộ độc quả hồng châu, những người lớn cũng có thể sơ ý ăn phải, đặc biệt là hiện nay nhiều người từ miền xuôi lên miền núi du lịch có thể do tò mò ăn thử loại quả chứa độc nguy hiểm này. Do đó, việc cảnh báo, chỉ dẫn về những loại cây có độc tố như quả hồng châu là một việc làm quan trọng. Ngoài ra nên vận động nhân dân nhận biết, rà soát và chặt bỏ cây hồng châu như chính quyền huyện Văn Bàn (Lào Cai) từng làm là một trong những cách phòng ngừa những vụ ngộ độc thương tâm do ăn quả hồng châu.
