Nhắc tới các bệnh đường hô hấp, người ta thường nghĩ tới cúm, COVID-19 và RSV. Tuy nhiên, một loại virus ít được biết đến cũng gây ra các triệu chứng tương tự như sốt, đau họng, sổ mũi, ho khan và nhiễm trùng phổi dưới, đó chính là metapneumovirus ở người (hay HMPV).
Theo CDC Mỹ, các trường hợp viêm đường hô hấp do nhiễm metapneumovirus ở người (gọi tắt là HMPV) tăng đột biến ở Mỹ trong mùa xuân năm nay. Virus này đã khiến các đơn vị chăm sóc đặc biệt tại một số bệnh viện ở Mỹ không còn chỗ trống. Đối tượng dễ bị nhiễm nhất chính là trẻ nhỏ và người già.
Vào đỉnh điểm giữa tháng 3 năm nay, gần 11% mẫu thử dương tính với HMPV, cao hơn 36% so với mức trung bình. Mức cao nhất theo mùa trước đại dịch cũng chỉ 7% kết quả xét nghiệm dương tính.
Hầu hết bệnh nhân viêm đường hô hấp do HMPV lần đầu nghe tên virus
Hầu hết những bệnh nhân nhiễm trùng hô hấp phải nhập viện do HMPV chẳng biết gì về virus này, thậm chí không biết mình nhiễm virus. Thông thường, xét nghiệm ở các phòng khám nhỏ không phải trong bệnh viện thường không phát hiện ra trường hợp nhiễm virus này.
Không giống như bệnh cúm hay COVID-19, không có vaccine hoặc thuốc kháng virus để điều trị HMPV. Thay vào đó, các bác sĩ điều trị cho bệnh nhân HMPV bằng cách chăm sóc và điều trị theo triệu chứng.
Viêm đường hô hấp do nhiễm metapneumovirus ở người (HMPV) thường ảnh hưởng tới trẻ nhỏ và người già.
Các nghiên cứu cho thấy, viêm đường hô hấp do nhiễm virus HMPV dẫn tới nhiều trường hợp nhập viện ở Mỹ mỗi năm giống như bệnh cúm hay RSV. Một nghiên cứu về các mẫu bệnh phẩm thu thập trong hơn 25 năm cho thấy, đây là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây ra nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ sau virus RSV.
Một nghiên cứu ở New York tiến hành qua 4 năm cho thấy, bệnh HMPV phổ biến ở người cao tuổi nhập viện giống như cúm và RSV.
Giống như các bệnh viêm đường hô hấp nguy hiểm khác, khi người nhiễm virus metapneumovirus (HMPV) chuyển nặng, có thể phải nhập viện vào đơn vị chăm sóc đặc biệt, thậm chí một số trường hợp nặng còn dẫn đến viêm phổi và gây tử vong cho người cao tuổi.
Luật sư Diane Davison, 59 tuổi bị nhiễm HMPV vào đầu tháng 4. Chỉ 2 tuần sau đó, bà ho dữ dội và mất tiếng, không thể nói chuyện qua điện thoại được. Vị luật sư này cho biết bà đau họng và ho dữ dội tới mức gần như muốn nôn. Lúc đầu, bà nghĩ rằng mình bị COVID-19, tuy nhiên, 6 test nhanh COVID-19 đều cho kết quả âm tính.
Do bị suy giảm miễn dịch, nên bà Davison đã rất thận trọng giữ gìn trong suốt đại dịch COVID-19. Lo sợ bị viêm phổi, bà đã chụp X-quang tại một phòng khám gần nhà nhưng không phát hiện ra bị nhiễm virus HMPV.
Sau đó, khi bà đến phòng cấp cứu để xét nghiệm thì mới phát hiện ra nguyên nhân gây ho kéo dài là do nhiễm virus HMPV. Lúc nghe chẩn đoán, bà đã rất sốc vì bà còn chẳng biết đây là bệnh gì, bà chưa bao giờ nghe về nó.
Lần đầu phát hiện vào năm 2001, dù virus lưu hành ở người từ giữa thế kỷ trước
Metapneumovirus được các nhà nghiên cứu virus học Hà Lan phát hiện vào năm 2001. Mẫu xét nghiệm được lấy từ 28 trẻ em ở Hà Lan bị nhiễm trùng đường hô hấp không rõ nguyên nhân. Một số trẻ em trong tình trạng nặng phải thở máy, nhưng không có kết quả xét nghiệm dương tính với bất kể mầm bệnh nào từng biết.
Trong phòng thí nghiệm, các nhà nghiên cứu mới phát hiện ra virus giống với metapneumovirus ở gia cầm và đặt tên cho virus mới là metapneumovirus ở người (gọi tắt là HMPV).
Khi các nhà nghiên cứu kiểm tra các mẫu máu của 72 bệnh nhân lưu trữ từ năm 1958 mới phát hiện ra virus đã tồn tại trong người mà không bị phát hiện từ giữa thế kỷ trước.
Nhiễm trùng đường hô hấp là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em trên khắp thế giới và lý do khiến trẻ em phải nhập viện nhiều nhất ở Mỹ. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân dẫn đến nhiễm trùng đường hô hấp thậm chí còn không được xác định.
TS. John Williams - bác sĩ nhi khoa tại Đại học Pittsburgh là người đã dành cả sự nghiệp của mình để nghiên cứu vaccine và phương pháp điều trị viêm đường hô hấp do virus HMPV.
Chuyên gia nhi khoa này cho biết, HMPV cùng với virus cúm và RSV là bộ ba gây nhiễm trùng đường hô hấp phổ biến ở trẻ em và người cao tuổi. Xét nghiệm virus hiếm khi được thực hiện bên ngoài bệnh viện nên khó biết số ca bệnh thực sự. Các xét nghiệm chỉ ra rằng, hầu hết trẻ em đã nhiễm virus từ trước khi lên 5 tuổi.
Một nghiên cứu công bố trên tạp chí y học Lancet Global Health năm 2020 ước tính rằng, trong số trẻ em dưới 5 tuổi, có hơn 14 triệu ca nhiễm HMPV vào năm 2018, dẫn tới hơn 600.000 trường hợp nhập viện và hơn 16.000 trường hợp tử vong.
TS. John Williams cho biết, người từng nhiễm HMPV vẫn có thể tái nhiễm trong suốt cuộc đời, vì vậy vaccine hay phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh viêm đường hô hấp do nhiễm virus HMPV là điều rất quan trọng.
Hiện nay, các nhà khoa học đang nghiên cứu vaccine ngừa HMPV. Theo trang web Clinicaltrials.gov, nhà sản xuất vaccine COVID-19 Moderna vừa hoàn thành nghiên cứu ban đầu về vaccine mRNA ngừa HMPV và parainfluenza.
Để phòng ngừa bệnh và giảm thiểu các trường hợp chuyển nặng, CDC khuyến nghị các bác sĩ nên cân nhắc xét nghiệm HMPV vào mùa đông và mùa xuân, khi dịch viêm đường hô hấp lên đến đỉnh điểm.
