Công dụng của việc Cao khô và Bột cốm vị thuốc trong chữa trị bệnh

SẢN XUẤT BỘT CỐM VỊ THUỐC Y HỌC CỔ TRUYỀN
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN DƯỢC LIỆU VIỆT NAM - VIETMEC
 

Dược sỹ chuyên khoa II Trần Bình Duyên
   Phó GĐ Công ty Cổ phần Dược liệu Việt Nam

Giới thiệu Công ty cổ phần Dược liệu Việt Nam

Công ty Cổ phần Dược liệu Việt Nam - VIETMEC được thành lập năm 2011, với nòng cốt là đội ngũ cán bộ giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực phát huy những kinh nghiệm Đông y truyền thống của dân tộc. Đó là kết quả của nhiều năm trăn trở và tâm huyết với khát vọng tạo nên những dòng sản phẩm chăm sóc sức khỏe được làm từ chính những nguồn dược liệu quý trong nước, mang thương hiệu Việt và đạt chất lượng quốc tế, khẳng định niềm tin vào thuốc Việt trong cộng đồng, đề cao chủ trương lớn “người Việt dùng thuốc Việt”.

Với định hướng lấy lợi ích cộng đồng làm nền tảng, ngay từ khi thành lập, Công ty cổ phần Dược liệu Việt Nam đã cung cấp những sản phẩm từ dược liệu sạch, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và được kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế cho các cơ sở y tế của nhiều địa phương trên cả nước. Cho đến nay, Công ty đã trở thành một trong những đơn vị hàng đầu trong cả nước cung cấp dược liệu sạch cho hệ thống bệnh viện Y học cổ truyền, các khoa Y học cổ truyền của các bệnh viện đa khoa hàng đầu trên cả nước, với doanh thu từ dược liệu sạch chiếm gần 50% tổng doanh thu của Công ty.

Để phục vụ chiến lược phát triển dài hạn, Công ty đã liên kết với các nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực nghiên cứu dược phẩm, đầu tư công nghệ cả chiều rộng và chiều sâu, tạo ra những sản phẩm chất lượng, góp phần vào sự nghiệp chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Hiện nay, VIETMEC có mạng lưới bán hàng trải khắp các tỉnh thành trong cả nước. Hệ thống kinh doanh, phân phối đạt tiêu chuẩn GDP, GPP do Cục quản lý Dược Việt Nam chứng nhận.

Nhằm thực hiện tốt chủ trương "Người Việt dùng thuốc Việt, cây thuốc Việt chữa bệnh cho người Việt", Công ty cổ phần Dược liệu Việt Nam đã gắn kết hoạt động kinh doanh dược liệu sạch với việc phát triển các vùng dược liệu trên cả nước. Trên một nền tảng của gần 1300 bài thuốc dân gian, hàng ngàn loại dược liệu truyền thống, VIETMEC đã sớm định hướng lợi ích của mình gắn liền với việc phát triển các vùng trồng cây dược liệu, vừa xây dựng nguồn nguyên liệu dược sạch và bền vững cho mục tiêu phát triển lâu dài, vừa gắn lợi ích của công ty với lợi ích của người nông dân, vừa tạo việc làm, tạo thu nhập cao cho người trồng dược liệu.

Những vùng trồng dược liệu với quy mô lớn từ Bắc vào Nam đã hình thành, tâp trung ở những vùng nông nghiệp có nguồn đất đai, sinh vật phong phú, tạo nên nguồn dược liệu có hàm lượng hoạt chất cao. Hiện nay, diện tích vùng trồng dược liệu được VIETMEC liên kết sản xuất đã lên tới trên 500 ha, trong đó đã có 5 cây đã đạt chứng nhận tiêu chuẩn GACP-WHO, cây Bạch chỉ tại Hà Nam, Ba Kích tại Vĩnh Phúc, Hoài Sơn tại Phú Thọ, Xuyên khung và Đương quy tại Lào Cai. Năm 2019, công ty đang tiếp tục hoàn thành mục tiêu có thêm 8 loại cây dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO.

Với mục tiêu phát triển bền vững, đầu tư công nghệ hiện đại, phát triển sản xuất các sản phẩm y học cổ truyền công nghệ cao, từ năm 2016, Công ty Cổ phần Dược liệu Việt Nam đã tập trung đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất tại xã Phù Ninh, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ, với diện tích hơn 20.000m2. Hoàn thành và đi vào hoạt động từ năm 2018, nhà máy đã đạt chứng nhận GMP-GLP-GSP-WHO và thực hành tốt sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe GMP-HS.

Nhà máy sản xuất thực phẩm chức năng thuốc Đông dược GMP-WHO của VIETMEC được xây dựng với mục tiêu sản xuất dược liệu y học cổ truyền và chiết xuất các vị thuốc y học cổ truyền, với các dạng thuốc đông dược và thuốc phiến, phục vụ cho nhu cầu của các bệnh viện y học cổ truyền trên cả nước. Tại nhà máy GMP - WHO cũng được đầu tư cả dây chuyền sản xuất một số dạng thành phẩm thuốc viên nén, viên nang cứng ép vỉ hoặc đóng lọ.

Nhà máy được trang bị hệ thống HVAC để tạo ra môi trường sạch trong khu vực nhà máy và kiểm soát được nhiệt độ, độ ẩm, độ chênh áp suất với hành lang, độ bụi theo quy chuẩn bằng hệ thống thiết bị điều hòa trung tâm với các ống dẫn và màng lọc tiêu chuẩn. Hệ thống cung cấp nhiệt, hệ thống cung cấp nước RO phục vụ sản xuất được thiết kế và lắp đặt thiết bị theo công nghệ mới nhất, đạt tiêu chuẩn quốc gia. Hệ thống khí nén tạo áp lực cho các máy công tác, hệ thống đèn chiếu sáng... đều đạt tiêu chuẩn quốc tế WHO. Hệ thống kiểm tra và đảm bảo chất lượng đạt tiêu chuẩn GLP - WHO đã được thẩm định và cấp chứng chỉ. Hệ thống kho bảo quản thuốc và vật tư y tế, nguyên liệu làm thuốc đạt tiêu chuẩn GSP - WHO.

Cùng với sản phẩm thuốc y học cổ truyền theo phương pháp truyền thống, Nhà máy sản xuất thuốc Đông dược GMP-WHP của VIETMEC cũng là một trong những nhà máy tiên phong tại Việt Nam chuyên chế biến và bào chế dược liệu thành vị thuốc y học cổ truyền, chiết xuất và cô áp suất giảm, sấy phun sương để tạo ra gần 300 loại bột hòa tan của các vị thuốc y học cổ truyền và dược liệu. Các sản phẩm cốm vị thuốc này sẽ mở ra ra hướng đi hoàn toàn mới tại Việt nam về sử dụng bột hòa tan của các vị thuốc y học cổ truyền trong đời sống y học hiện đại.

Qúa trình nghiên cứu, đầu tư nhà máy sản xuất cốm vị thuốc YHCT

Ngay từ khi Công ty cổ phần Dược liệu Việt Nam được thành lập, Ban lãnh đạo Công ty đã nhận thấy xu hướng phát triển các vị thuốc y học cổ truyền theo hướng hiện đại, dễ sử dụng, dễ bảo quản sẽ là tương lai phát triển tất yếu của y học cổ truyền.

Từ những năm 2012, Công ty đã tổ chức các đoàn khảo sát, học tập kinh nghiệm tại 4 nhà máy lớn của Trung Quốc sản xuất và kinh doanh loại hình sản phẩm cốm vị thuốc này. Bên cạnh đó, ban lãnh đạo Công ty cũng đã khảo sát và nghiên cứu một số cơ sở sản xuất và kinh doanh sản phẩm cốm vị thuốc của Hàn Quốc, Ấn độ, tìm hiểu nhu cầu thị trường và sự chuyển đổi của người tiêu dùng từ các sản phẩm thuốc sắc sang sản phẩm cốm vị thuốc.

Trên cơ sở học hỏi, học tập kinh nghiệm các mô hình sản xuất bột cao khô, cốm vị thuốc của các quốc gia đi trước, công ty đã đầy tư nghiên cứu thử nghiệm chiết xuất phun sương quy mô nhỏ để có một quy trình sản xuất phù hợp. Những thành công đó làm cơ sở để công ty quyết định đầu tư Nhà máy sản xuất Đông dược GMP-WHO.

Sau khi nhà máy sản xuất đông dược của VIETMEC đi vào hoạt động, công ty đã cho chiết xuất, sấy phun sương tất cả cả các vị thuốc thuốc để thu được cốm vị thuốc đạt chuẩn, với các chỉ tiêu định tính, định lượng, hoạt chất, tiêu chuẩn vi sinh, kim loại nặng, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật... đều đạt chỉ tiêu cho phép.
Hiện nay, công ty đã chiết xuất được gần 100 loại vị thuốc, chào bán nguyên liệu cho các công ty sản xuất đông dược.

Dây chuyền công nghệ sản xuất hiện đại đạt GMP-WHO của công ty hoạt động đồng bộ, một chiều và khép kín, tạo ra các sản phẩm chất lượng cao, gồm: •
 
Tất cả hệ thống thiết bị đều được sản xuất bằng thép không gỉ, dịch chiết đều được vận chuyển một chiều bằng hệ thống hút chân không hoặc bơm cao áp. Kèm theo đó là các hệ thống phụ trợ như máy sấy tầng sôi, hệ thống khí nén, chân không, hệ thống lạnh, hệ thống xử lý nước thải... đều đạt chuẩn và đáp ứng yêu cầu sản xuất các sản phẩm dược phẩm chất lượng cao.

Dược liệu đầu vào để chế biến thành vị thuốc y học cổ truyền được kiểm soát chặt chẽ tất cả các chỉ tiêu định tính, định lượng, hoạt chất, tiêu chuẩn vi sinh, kim loại nặng, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật... đảm bảo đạt tiêu chuẩn trước khi đưa vào dây chuyền chiết xuất và sấy phun sương. Và sau khi kết thúc dây chuyền, các sản phẩm đầu ra là bột cao khô, cốm vị thuốc tiếp tục được kiểm tra chất lượng chặt chẽ, đảm bảo tiêu chuẩn cao nhất đã được Bộ Y tế đề ra.

Từ năm 2018, Công ty Cổ phần Dược liệu Việt Nam đã được hội đồng khoa học cấp Bộ Y tế cho phép thực hiện dự án hoàn thiện quy trình và nâng cao chất lượng một số cốm vị thuốc để phục vụ y học cổ truyền bằng công nghệ sấy phun sương, nhằm thực hiện mục tiêu hiện đại hóa nền y học cổ truyền trong nước.

Đây là dự án đầu tiên nghiên cứu và sản xuất thuốc y học cổ truyền được hỗ trợ trong những năm qua, thể hiện sự quan tâm lớn của Bộ Y tế nói riêng và ngành y tế nói chung đối với một đơn vị sản xuất thuốc y học cổ truyền, đồng thời cũng cho thấy sự quan tâm của Nhà nước trong việc thực hiện chủ trương của Đảng, khuyến khích nghiên cứu ứng dụng và hiện đại hóa y học y học cổ truyền kết hợp với y học hiện đại, nâng cao giá trị và bản sắc của y học cổ truyền Việt Nam.

Những đặc điểm nổi trội của việc sử dụng cốm vị thuốc trong YHCT

Cốm vị thuốc và bột cao khô ra đời và được ứng dụng trong thực tiễn điều trị của y học cổ truyền sẽ tạo ra một thay đổi mang tính căn bản trong việc sử dụng thuốc y học cổ truyền tại Việt Nam hiện nay. Ưu điểm của sản phẩm cốm vị thuốc dược liệu này là rất thuận lợi sử dụng, không phải sắc thuốc kể cả trong gia đình cũng như bệnh viện, chất lượng được tiêu chuẩn hóa rất ổn định và hiệu quả điều trị tốt. Thời gian bảo quản dài, tối thiểu 3 năm trở lên. Việc ứng dụng công nghệ tạo ra sản phẩm cốm vị thuốc có chất lượng cao, không làm thay đổi tính chất hóa học cũng như hoạt tính sinh hóa của dược chất, đảm bảo tối ưu hiệu quả của vị thuốc.
 

Cốm vị thuốc, bột cao khô và tương lai y học cổ truyền hiện đại

Trong quá trình sản xuất và kinh doanh dược liệu thô, cung cấp cho hệ thống bệnh viện y học cổ truyền trên cả nước, công ty nhận thấy những hạn chế của dược liệu y học cổ truyền, đó là tính khó bảo quản trong điều kiện khí hậu nóng ẩm của Việt Nam, chất lượng các sản phẩm dược liệu thô sớm bị suy giảm do các yếu tố bên ngoài. Công tác quản lý nhà nước đối với các sản phẩm này cũng đang còn nhiều bất cập, khó kiểm sát được chất lượng các sản phẩm dược liệu thô trên thị trường.

Những hạn chế đó sẽ được giảm thiểu thấp nhất, khi thay thế dược liệu y học cổ truyền truyền thống bằng các sản phẩm cốm vị thuốc, dễ dàng kiểm định chất lượng, khả năng bảo quản được nâng cao, thời gian sử dụng kéo dài, đem lại lợi ích cho cả ngành y tế và người bệnh sử dụng thuốc y học cổ truyền.

Kinh nghiệm và thực tiễn tại các nước có nền y học cổ truyền phát triển như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, cũng như xu thế sử dụng sản phẩm dược phẩm có nguồn gốc từ dược liệu trên thế giới đã cho thấy, việc ứng dụng và phát triển loại hình sản phẩm cốm vị thuốc vào công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân tại Việt Nam sẽ là hướng đi tất yếu trong tương lai. Về lâu dài, các sản phẩm cốm vị thuốc sẽ thay thế các sản phẩm dược liệu thái phiến như hiện nay, để phù hợp với tiêu chí của đời sống hiện đại, đó là tiêu chuẩn được đảm bảo, tiện dụng trong sử dụng và dễ dàng trong bảo quản.

Cốm vị thuốc sẽ nhằm phục vụ không chỉ cho nhu cầu sử dụng của người dân, mà mục tiêu lớn hơn, sẽ thay thế các dược liệu y học cổ truyền truyền thống trong hệ thống các bệnh viện Y học cổ truyền, các khoa Đông y , các phòng khám Y học cổ truyền để kê đơn và phối hợp các vị thuốc. Việc kê đơn và bốc thuốc sẽ giản tiện hơn nhiều, trong khi hiệu quả điều trị được nâng cao hơn. Các vị thuốc dạng cốm hòa tan sẽ được sử dụng uống luôn không cần phải sắc thuốc như truyền thống.

Quá trình khảo sát và nghiên cứu của công ty cũng cho thấy, hơn 10 năm về trước, các công ty sản xuất cốm vị thuốc của Trung Quốc chỉ đóng các gói cỡ nhỏ từ 1gr đến 3gr để bác sỹ kê đơn và phát cho bệnh nhân, nhưng cho đến nay, xu hướng này đã thay đổi. Hiện nay, thay vì sử dụng các gói nhỏ, tại các bệnh viện đã sử dụng các lọcốm vị thuốc có trọng lượng từ 100gr đến 200gr là chủ yếu, được bảo quản kín trong lọ cứng và có màng siu bảo vệ.

Mô hình tại các bệnh viện Y học cổ truyền của Trung Quốc hiện nay, đó là các thày thuốc tại các khoa phòng đều kê đơn trên đơn vị tính là gram của bột cao khô, cốm vị thuốc, thông tin kê đơn sẽ được chuyển về trung tâm phát thuốc cho bệnh nhân. Trên cơ sở đơn thuốc, dược sỹ cấp phát thuốc sẽ gia giảm từng vị theo kê đơn. Các dạng hộp bảo quản từ 100gr đến 200gr vừa thuận tiện trong quá trình gia giảm vị thuốc phù hợp với đơn kê cho đông đảo bệnh nhân điều trị, vừa tránh lãng phí, nâng cao khả năng bảo quản.

Xu hướng sử dụng cốm vị thuốc thay thế thuốc phiến sắc truyền thống sẽ là xu thế tất yếu, phù hợp với điều kiện y học cổ truyền trong đời sống hiện đại, đảm bảo hiệu quả điều trị và nâng cao khả năng kiểm soát chất lượng các sản phẩm thuốc y học cổ truyền. Tuy nhiên, việc phát triển được các sản phẩm này còn gặp nhiều khó khăn. Một trong những khó khăn đó là hạn chế trong thanh toán bảo hiểm thuốc y học cổ truyền. Tỷ lệ thanh toán bảo hiểm y tế cho thuốc y học cổ truyền hiện chỉ chiếm khoảng 8% trong chi bảo hiểm y tế.

Việc mở rộng thanh toán bảo hiểm y tế cho thuốc y học cổ truyền sẽ tạo điều kiện để các công ty sản xuất Đông dược trong nước có thể tập trung đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm thuốc y học cổ truyền, vừa phát triển được các vùng trồng cây dược liệu, phát triển kinh tế khu vực nông thôn, theo đúng chủ trương phát triển Y học cổ truyền kết hợp với y học hiện đại đã được Đảng và Nhà nước đề ra.

Với công ty Cổ phần Dược liệu Việt Nam, việc phát triển sản phẩm cốm vị thuốc được xác định là hướng đi chiến lược, từ việc chuẩn bị các điều kiện cần thiết về xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường, cho đến xây dựng các vùng trồng dược liệu trong nước đạt chuẩn GACP-WHO, xây dựng nhà máy sản xuất đông dược đạt chuẩn GMP-GLP-GSP-WHO. Đây chính là nền tảng để chuẩn bị cho việc đón đầu xu hướng phát triển của nền y học cổ truyền hiện đại, đề cao chất lượng, hiệu quả và tính tiện dụng, dễ bảo quản của sản phẩm y học cổ truyền.

Việc phát triển ngành công nghiệp sản xuất cốm vị thuốc tại Việt Nam và mở rộng khả năng ứng dụng của các sản phẩm này trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân sẽ tạo cơ sở để đẩy mạnh chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, đó là "Thuốc Việt chữa bệnh cho người Việt" và " Người Việt dùng thuốc Việt"./.