Cỏ Roi Ngựa

Tên gọi khác:  Mã tiên thảo

Tên khoa học:  Herba Verbenae

Giới thiệu: Cây thảo sống dai, mọc thành bụi cao 30-70cm. Thân vuông. Lá mọc đối, dài 2-8cm, rộng 1-4cm, chia thùy hình lông chim, có răng, cuống lá rất ngắn hoặc không có. Hoa mọc thành chùy ở ngọn, gồm nhiều bông hình sợi, lá bắc có mũi nhọn; hoa nhỏ không cuống, màu lam; đài 5 răng, có lông; tràng có ống hình trụ, uốn cong, có lông ở họng, có 5 thùy nhỏ trải ra; nhị 4, bầu 4 ô. Quả nang có 4 nhân. Hạt không có nội nhũ. Ra hoa từ mùa xuân tới mùa thu.

Cỏ roi ngựa có thể gặp phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở nước ta, cây mọc ven đường ở gần rừng hay làng bản vùng núi.

Tính vị: Vị đắng, hơi hàn

Quy kinh: Vào hai kinh can và tỳ.

Thu hái, chế biến: Vào mùa xuân, thu. Thu hái toàn cây lúc đang có hoa, rửa sạch, phơi khô.
Thành phần hoá học: Có glucosid là verbenalin và verbenin. Thân và rễ chứa stachyose. Cây có hoa chứa acid ascorbic với tỷ lệ 20mg% trọng lượng tươi.

Công năng: Thanh nhiệt giải độc, lợi thủy tiêu phù, hoạt huyết tán ứ, trừ sốt rét.

Công dụng: Sốt rét, giun chỉ, bệnh sán máng; viêm họng, ho gà; viêm dạ dày ruột cấp, lỵ amíp; viêm gan, vàng da, cổ trướng; viêm thận, phù thũng, viêm nhiễm đường tiết niệu, loét bìu; bế kinh, kinh nguyệt khó khăn, làm cho mau đẻ.

Dùng ngoài trị đòn ngã tổn thương và viêm mủ da; lấy cây tươi giã đắp và nấu nước rửa, tắm.
Cách dùng, liều lượng: 6-12g khô (25-50g tươi) mỗi ngày, dùng dạng thuốc sắc, thường kết hợp với các vị thuốc khác.

Kiêng kỵ: Phụ nữ mang thai phải thận trọng khi sử dụng. Người mắc chứng thấp nhiệt và huyết nhiệt, nhưng tỳ âm hư mà vị khí suy nhược không nên dùng.